Elisabeth in Beieren

  Algemene notities:

Familie
Ze was een dochter van Karel Theodoor in Beieren en Maria José van Bragança, prinses van Portugal. Elisabeth was het metekind en de nicht van keizerin Sissi.

De jonge Elisabeth leerde Albert kennen op de begrafenis van haar tante Sophie in Beieren, een jongere zus van Sissi, die was omgekomen bij de brand in de Bazar de la Charité. Albert vertegenwoordigde zijn tante, koningin Maria Henriëtta, en zijn moeder, de gravin van Vlaanderen. Elisabeth was de derde Duitstalige vrouw aan het Belgische hof.

Op 2 oktober 1900 trouwde Elisabeth met prins Albert. Het paar had drie kinderen:

Leopold III van België (1901-1983), koning der Belgen (1934-1951)
Karel (1903-1983), regent (1944-1951)
Marie José (1906-2001)

Eerste Wereldoorlog
In maart 1915 gebruikte zij voor het eerst de term IJzeren Gordijn. Elisabeth doelde hiermee op de scheiding die er op dat ogenblik - midden in de Eerste Wereldoorlog - bestond tussen haar en haar geboorteland. Zij werd beschuldigd (als Duitse) van het calqueren en aan de Duitsers doorspelen van militaire kaarten van haar man, koning Albert I[1]. Zij ondernam ook, op eigen houtje, vredesinitiatieven [2]. Elisabeth werd erg populair door haar leidend aandeel in het werk van het Rode Kruis en de verpleging van soldaten.

Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam zij 'discreet' tussenbeide bij het redden van joden[3]. Publieke protesten liet zij niet horen, hoogstwaarschijnlijk om haar zoon, koning Leopold III, te beschermen, die anders dreigde het land uitgezet te worden door de Duitsers[4].

Israël eerde haar met de Yad Vashem-onderscheiding. Deze eretitel verleent Israël aan niet-Joden die Joden destijds hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven.

Hoe ze haar tussenkomsten kon bewerkstelligen is moeilijk te achterhalen, misschien wel dankzij haar goede contacten - zowel vóór[5] als tijdens[6][7] WO II - met de orthopedisch chirurg en SS-Gruppenführer dr. Karl Gebhardt. Gebhardt was de persoonlijke geneesheer van Heinrich Himmler en voorzitter van het Duitse Rode Kruis. Hij werd op 20 augustus 1947 tijdens het artsenproces in Neurenberg wegens dodelijke sulfonamide-experimenten op vrouwelijke concentratiekampbewoners en misdadige chirurgische ingrepen ter dood veroordeeld en op 2 juni 1948 opgehangen te Landsberg am Lech.

Socialiste, communiste
Tijdens de Koude Oorlog reisde koningin Elisabeth naar Polen (1955), de Sovjet-Unie (1958), Joegoslavië en China (1961). Het bezoek van zo'n hoge Westerse persoon betekende een welkome propagandastunt voor deze regimes. De Amerikanen waren uiteraard woedend. De vorstin kreeg onmiddellijk de titel de rode oma of de rode koningin; ook in België ontstond heel wat commotie rond deze stunt van de vorstin.

Elisabethwedstrijd
Koningin Elisabeth was zeer kunstminnend. Zijzelf was violiste, haar leraar was Eugène Ysaÿe. In 1951 stichtte zij de - naar haar genoemde - Koningin Elisabethwedstrijd, in navolging van het in 1937 gestichte Internationaal Concours Eugène Ysaÿe. De Koningin Elisabethwedstrijd wordt nog steeds jaarlijks in België gehouden, afwisselend voor piano, viool en zang. Artiesten van over de hele wereld nemen hieraan deel. Koningin Fabiola (de weduwe van koning Boudewijn) is na de dood van koningin Elisabeth beschermvrouw geworden van deze kunstwedstrijd.

De koningin was zeer gecultiveerd en had met verschillende artistieke vrienden zoals Camille Saint-Saëns, Albert Einstein en Clemente Micara hartelijke contacten.

Elisabeth trouwde met Albert Leopold Clément Marie Meinrad, zoon van Filips Eugenius Ferdinand Maria Clemens Boudewijn Leopold George en Maria van Hohenzollern-Sigmaringen, op 2 Okt 1900 in Munchen. (Albert Leopold Clément Marie Meinrad werd geboren op 8 Apr 1875 in Brussel en overleed op 17 Feb 1934 in Marche-les-Dames.)