Cornelis Jacobsz Droogendijk Stedehouder

  Algemene notities:

Cornelis Droogendijk alias Stedehouder, president-schepen en stedehouder van Hendrik-Ido-Ambacht, jongeman van Rijsoord (1695), lidmaat te Hendrik-Ido -Ambacht met attestatie van Rijsoord 30 juni
1695 (als Cornelis Jacobsz Stedehouder overleden te Hendrik-Ido-Ambacht 19 februari 1723 woonde in Hendrik-Ido-Ambacht tegenover dekerk op de hofstede 'Overkerk', leende op 2augustus 1721 1.600
gulden van Cornelis Jansz Hofland, waarvoor zijn broer Arij Jacobsz Drogendijck zich borg stelde, hij huwde Rijsoord 20 februari 1695 (op attestatie van Giessen-Nieuwkerk omdat de predikant te Giessendam afwezig was) Geertje Jansdr Groenevelt, jonge dochter van Peursum, lidmaat Hendrik-Ido-Ambacht 1696, overleden voor 26 januari 1723. Op 26 januari 1723 stelde Cornelis Jacobsz Stehouder mitsgaders Jaco Teunisz Drogendijk en Jacob Ariens Droegendijk, zijn neven en sloot de weeskamer uit. Bij het overlijden van Cornelis behoorde tot zijn nalatenschap o.a.: "huijs, schuer, keeten, erve en boomgaard, groot 1 mergen, recht tegenover de kerk van Hendrik-Ido -Ambacht" ('Overkerk'), belend door Cornelis Andriesz, meester timmerman aan de ene zijde en het land van de oud-schout Cornelis van Houp aan de andere zijde. Daarnaast nog ca. 9 morgenland in Sandelingen-Ambacht en ca. 3½ morgen land in Hendrik-Ido-Ambacht. De oudste zoon van Cornelis en Geertje, jacob, die toen juist meerderjarig was, legde herhaaldelijk verantwoording af over zijn beheer over de nalatensvhap van zijn ouders ( 24 november 1723, 15 juni 1724, 18/29 juni 1727, 28 november 1728 en 25 maart 1733)


Inleiding genealogie Stehouwer

Alle nog in leven zijnde personen met de naam Stehouwer stammen af van het echtpaar Cornelis Jacobsz Stehouwer en Geertje Jans Groenevelt hierna volgend. Verschillende leden van deze familie zijn de naam Steehouwer gaan voeren. Andere families met de naam Steehouwer zijn die in Haastrecht, Hoornaar en Noordeloos, Gorinchem, Hagestein en Vianen. Ook de Brielse familie Steehouwer met takken in Maassluis, Rotterdam en 's-Gravenhage is niet verwant aan het onderstaande geslacht.

De herkomst van de Stehouwers ligt in Hendrik-Ido-Ambacht. In 1858 verwoestte een brand in het gemeentehuis van Hendrik-Ido-Ambacht een groot deel van de doop-, trouw- en begraafboeken uit de 18e eeuw. Veel doopgegevens en huwelijksdata in die periode zijn hierdoor niet bekend. Er is gepoogd dit te ondervangen door gebruik te maken van het 'Registre Civique' uit 1811, waarin vele mannelijke leden van het onderhavige geslacht met hun geboortedata worden genoemd. Daarnaast werd gebruik gemaakt van het rechterlijk en notarieel archief dat gelukkig wel bewaard gebleven is. Verder is gebruik gemaakt van familieaantekeningen en documenten, bijgehouden door verschillende generaties Stehouwer en van der Giessen, Handgecopieerd in 1970 uit het bezit van M.K. Stehouwer-van der Giessen. Alhoewel lang niet in alle lacunes kon worden voorzien, geeft de genealogie Stehouwer toch een vrij compleet overzicht van deze familie.

De familie Stehouwer huist inmiddels over de gehele wereld. Reeds in de jaren tachtig van de vorige eeuw vertrokken twee gezinnen naar de Verenigde Staten van Amerika (o.a. Grand Rapids). De in deze eeuw doorlopende emigratie bracht Stehouwers in Australië, Nieuw Zeeland, Canada en Zuid-Afrika. Ook wonen er leden van de familie in Denemarken.

Vele leden van het geslacht werkten op het boerenbedrijf; als bouwman of boerenarbeider, Daarnaast waren velen werkzaam in de vlasbouw als vlasboer of vlasarbeider. Pas in de twintigste eeuw verdween deze sterke binding met het boerenbedrijf.

Stehouwer en stedehouder: betekenis en herkomst.

De naam Stehouwer is een verbastering van 'stedehouder' of 'stadhouder'. De stedehouder van een dorp is de plaatsvervanger van de schout, die optrad als de schout afwezig was of als er (tijdelijk) geen schout was. Zo was in Dordrecht de stedeschout dezelfde als de onderschout. Het bekleden van dit ambt door één der leden van het onderhavige geslacht moet de aanleiding tot de familienaam geweest zijn. Zo heet een ander deel van de familie Drogendijck naar de dijk waar zij aan woonden (nu de Pruimendijk). Naar de onderhavige familie Drogendijck is geen uitgebreid onderzoek verricht. Hierbij houdt men er rekening mee dat er meerdere, niet verwante, families Drogendijck zijn.

De schrijfwijze varieert met de tijd. Tot de invoering van de Burgerlijke Stand komt naast Ste(e)houwer ook de naam Stedehouder voor. Na de invoering levert de naam vaak problemen op. In enkele gezinnen komen leden voor die de naam met een e en met twee e's dragen.

Het is niet direct duidelijk waarom de stamvader Cornelis Jacobsz Stehouwer deze naam heeft aangenomen. Hij voerde de naam al bij zijn vestiging in Hendrik-Ido-Ambacht in 1695, terwijl van hem niet bekend is dat hij die functie ook inderdaad bekleed heeft.

De meest waarschijnlijke herkomst van de naam Stehouwer is echter de volgende. Hoewel noch Cornelis Jacobsz Stehouwer, noch zijn vader Jacob Teunisz Drogendijck ooit stedehouder zijn geweest, was dit wel het geval met een oom van Jacob namelijk Cornelis Aert Heijmans. Hij was stedehouder van Hendrik-Ido-Ambacht van 1628 tot 1655. Hij was mogelijk ongehuwd, maar is zeker zonder kinderen overleden. Op 23 juni 1659 verkocht Jacob Anthonisz, wonende aan de Drogendijk (we herkennen Jacob Teunisz Drogendijck), als mede-erfgenaam van zijn oom Cornelis Aert Heijmans land te Hendrik-Ido-Ambacht. Cornelis Jacobsz Stehouwer, omstreeks die tijd geboren, is dus waarschijnlijk vernoemd naar zijn oudoom en heeft ook zijn toenaam ste(de)houder meegekregen.

Cornelis Jacobsz Stehouwer heeft niet tot de zeer welgestelden behoord. Bij zijn vroege overlijden in 1723 liet hij niet meer dan ruim 12 morgen land na. Zo'n 60 jaar laten bezaten de weduwen van zijn vier zoons in totaal 120 morgen land!. Als men zich realiseert dat de gehele polder Sandelingen-Ambacht ongeveer 350 morgen groot is, neemt de familie Stehouwer daarin ongeveer 1/3 deel voor haar rekening.

Een familiewapen ?

Hoewel twee zoons van Cornelis Jacobsz Stehouwer, Jacob Cornelisz Stehouwer in Hendrik-Ido-Ambacht en Pieter Cornelisz Stehouwer in Sandelingen-Ambacht jarenlang schepen zijn geweest en daarna opgevolgd door respectievelijk Cornelis en Pieter Jacobsz Stehouwer en Arij Pietersz Stehouwer, en zij in die hoedanigheid gezegeld zullen hebben, is er helaas géén zegel van hen bij dit onderzoek aangetroffen. Dit betekent dat er ook géén familiewapen bekend is. Het i omloop zijnde wapen, een rood kasteel in zilver, is in de 20e eeuw ontworpen aan de hand van een wapen op een grafzerk in de kerk van Maarssen (Utrecht), dat toebehoort aan Jan Steehouwer, overleden 14 januari 1757. Met deze persoon bestaat echter geen enkele verwantschap. Er is dus geen enkele aanleiding op basis van historische gronden om het bovengenoemde wapen te relateren aan de in deze genealogie beschreven familie Stehouwer.

Hendrik-Ido-Ambacht en Sandelingen-Ambacht.

De officiële naam van Hendrik-Ido-Ambacht is Hendrik-Ido en Schildmanskinderambacht. Sandelingen-Ambacht wordt ook wel aangeduid als Adriaen Pieters(z)ambacht.
Verder is het van belang te weten dat Sandelingen-Ambacht in de periode 1812-1818 behoorde tot de gemeente Rijsoord. Vanaf 1818 tot 1855 was Sandelingen-Ambacht een zelfstandige gemeente. Daarna werd de gemeente opgeheven en ondergebracht in de gemeente Hendrik-Ido-Ambacht.

De situatie betreffende de gemeenten Sandelingen-Ambacht en Hendrik-Ido-Ambacht en de gelijknamige polders is vrij ingewikkeld. In 1337, na de bedijking en drooglegging van de Zwijndrechtse Waard, werd deze in 16 praktisch gelijke stukken verdeeld. Twee delen vormden Sandelingen-Ambacht, begrensd door de Langeweg, Rijsoordsesteeg, de Waal en aan de oostkant een lijn in het verlengde van de Munnikensteeg. Aan de oostzijde werd Sandelingen-Ambacht begrensd door de scheidingssloot oost van de hofstede 'Bouwlust' (Dorpsstraat 20) over de weg door de scheidingssloot tussen Dorpsstraat 23 en 25 tot de Waal. Daardoor behoorden het grotere westelijke deel van de polder Sandelingen-Ambacht en het gebied tussen de Waalweg (later Achterambachtseweg) en de Waal, genaamd 'de Noorden' tot de gemeente Sandelingen-Ambacht. Het oostelijke gedeelte van de polder tussen de scheidingslijn en de Ambachtsesteeg behoorde tot Hendrik-Ido-Ambacht.

N de invoering van de kadastrale indeling kwam er in 1833 een herindeling waarbij het oostelijk deel van de polder Sandelingen-Ambacht, gelegen ten zuiden van de Dorpsstraat, ook bij de gelijknamige gemeente werd gevoegd. Dit veroorzaakte een chaos tussen 1833 3n 1842 in de nummering van de huizen. Dit was in 1843 opgelost, maar na de inlijving van Sandelingen-Ambacht bij Hendrik-Ido-Ambacht in 1855, was weer een nieuwe nummering nodig.

Maten

Vóór invoering van het kadastrale systeem, opgezet in de vorm van Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels (OAT's) tussen 1826 en 1832 was het gebruikelijk de grootte van percelen land te vermelden in morgen en roeden. Eén morgen ('mergen') is gelijk aan 0,85 hectare en 638 roeden is gelijk aan 1 hectare. Soms vindt men de uitdrukking 'hont', hetgeen staat voor 100 roeden. In de eerdergenoemde OAT's vindt men de aanduidingen bunders, roeden en ellen, welke staan voor respectievelijk hectare, are en centiare (respectievelijk 10.000, 100 en 1 m®).

Totstandkoming

De heer J.A. van der Giessen deed reeds in de jaren vijftig onderzoek naar de familie Stehouwer en ontdekte dat de oudere generaties zich Droogendijck noemden. Dit resulteerde in een tweetal publicaties in Ons Voorgeslacht 1n 1958 en 1959. Later gaf hij een exemplaar van zijn manuscript-genealogie aan de heer C. Stehouwer te Alblasserdam, die gegevens van de recentere generaties verzamelde.
Dit leidde uiteindelijk tot de uitgave van het boek 'Genealogie van het Geslacht Stehouwer' uitgegeven door de Historische Uitgeverij Rotterdam. Namens de uitgever bewerkte de heer van der Hoeven het manuscript en hielp bij het afronden van het onderzoek.

De data in deze website zijn gebaseerd op de gegevens uit dit boek. Inmiddels werden uit verschillende reacties correcties eb aanvullingen, meest van recente mutaties toegevoegd.

Naast de heer C. Stehouwer ben ik ook veel dank verschuldigd aan de heren L.A.F. Barjesteh van Waalwijk van Doorn te Rotterdam, P.A. Christiaans te 's-Gravenhage, A. Maliepaard te Ridderkerk en H.G. Visser te Barendrecht en in het bijzonder mevrouw A. Fennema te 's-Gravenhage

  Vermeldenswaardige gegevens:

• Beroep: President-schepen/Stedehouder.

Cornelis trouwde met Geertje Jansdr. Groenevelt, dochter van Jan Groeneveld en N.N., op 20 Feb 1695 in Rijsoord. (Geertje Jansdr. Groenevelt werd geboren omstreeks 1670 in Peursum, Giessen-Oudkerk en overleed op 15 Jan 1723 in Hendrik Ido Ambacht (zh).)