Berenguela van Castilië

  Algemene notities:

geb. Sogovia of Burgos in de eerste helft van 1180, wordt officieel tot troonopvolger verklaard 24-8-1181 (totdat haar broertje Enrique geboren wordt); wordt om aanspraken van Alfonso IX van León op Castilië af te weren uitgehuwd (huwelijksverdrag Seligenstadt 23-4-1188; huwelijk gesloten op een hofdag in Carrión juni 1188) aan een zoon van keizer Frederik Barbarossa waarbij hij slechts de rang van prins-gemaal zal krijgen, doch welk huwelijk wanneer een andere politieke constellatie intreedt op verzoek van Duitse zijde door een kardinaal-legaat en de aartsbisschop van Toledo (wegens "onoverwinbare afkeer van de nog minderjarige bruid") wordt ontbonden 1191; gaat op besluit van de Cortes het hieronder aangege- ven tweede huwelijk aan 1197; neemt wanneer dit na pauselijk verzet wegens te nauwe bloedverwantschap in 1204 wordt ontbonden haar vijf daauit geboren kinderen mee naar het hof van haar ouders waar zij verder worden opgevoed; treedt na het overlijden van haar vader als voogdes en regentes van Castilië op voor haar broertje Enrique I, van wie zich echter graaf Alvaro Nuñez de Lara meester maakt mei 1215, wat tot een burgeroorlog leidt; wordt te Valladolid tot koningin van Castilië geproclameerd wanneer Enrique bij een kinderspel overlijdt 6-6-1217; ziet zich echter onmiddellijk geconfron- teerd met (nu weer hernieuwde) aanspraken van haar ex-man op Castilië wat tot een kortstondige (burger-)oorlog leidt 1217-18, maar weet haar zoon Fernando als koning van Castilië te doen aanvaarden; zendt hem wanneer haar ex-man is overleden naar León (waar hij eveneens als koning wordt aanvaard) en koopt anderzijds de aanspraken op León van de beide dochters uit zijn eerste huwelijk (die hij bij testament als erfgenamen van León had aangewezen) in een te Valença do Minho zeer diplomatiek met hun moeder gevoerd onderhoud af met goederen en grondbezit; wordt door Fernando als regentes aangesteld wanneer hij de Reconquista aanvangt 1233; trekt zich in later jaren terug in Las Huelgas; overl. Las Huelgas 8-11-1246 en aldaar begraven; trouwt Valladolid december 1197: Alfonso IX van León, geb. Zamora 15-8-1171; volgt zijn vader op als koning van León 1188 hoewel zijn stiefmoeder Urraca López hem vervolgt om haar zoon Sancho koning te doen worden; roept direct een curia regis naar León bijeen waarvan voor het eerst ook vertegenwoordigers van de stedelijke burgerijen deel uitmaken, waaruit de Cortes ontstaan die nog datzelfde jaar belangrijke wetten afkondigen ter bescherming van lijf en goed tegen machtsmisbruik en willekeur; gaat in 1191 een huwelijk aan met zijn volle nicht Teresa van Portugal welk huwelijk in 1192 (tweede concilie van Salamanca) nietig wordt verklaard, waarna (als hij niet toegeeft) León en Portugal met interdict worden belegd wat tot grote onrust leidt; zendt haar (nadat uit dit huwelijk drie kinderen zijn geboren) in 1195 terug naar Portugal; is vrijwel steeds in strijd gewikkeld met Alfonso VIII van Castilië; verbindt zich na diens nederlaag bij Alarcos met de Almohaden om hem verder aan te vallen, waarop paus Coelestinus III hem excommuniceert en de bevolking van León oproept tot verzet; beslecht de strijd met Castilië door een huwelijk aan te gaan met de oudste dochter van zijn jarenlange tegenstander, ook al zijn de voorafgaande besprekingen in Rome ter verkrijging van dispensatie voor dit tweede huwelijk (zij is zijn achternicht) mislukt, waarop paus Innocentius III als ook dit huwelijk voortduurt hen excommuniceert en León met interdict belegt 1202; geeft nadat vier kinderen uit dit huwelijk zijn geboren alsnog toe, waarna Innocentius III deze kinderen legitimeert; verovert Alcántara (aan de Tajo) op de Moren 1214; sticht de universiteit van Salamanca 1219; verovert in voortgaande strijd Mérida, Cáceres en Badajoz waardoor hij het hele gebied ten noorden van de Guadiana bezet; overl. Villanueva de Sarriá 24-9-1230; zn. van Fernando II koning van León, uit diens (ongeldig verklaarde) eerste huwelijk met Urraca infante van Portugal.

Berenguela trouwde met Jan van Brienne, zoon van Everhard II van Brienne en Agnes van Montfaucon. (Jan van Brienne werd geboren in 1170 en overleed op 23 Mrt 1237 in Constantinopel.)