Gemme van Burmania

  Algemene notities:

De koper van het Burmaniahuis: de mythische ’stânfries’ Gemme Gemme van Burmania werd geboren rond 1523 en is overleden in 1602 en zou in Brussel de eed voor Filips II staande hebben afgelegd, de woorden uitsprekend:

"Wy Friezen, wy knibbelje allinne foar God"

Of de eed werkelijk staande is afgelegd en of deze woorden werkelijk zijn uitgesproken valt moeilijk te bewijzen. Slechts Winsemius, en dan nog alleen in de tweede druk van diens Rerum Frisicarum uit 1646 en in zijn voetspoor Schotanus vermelden deze historie. Als bron wordt opgegeven een edelman die de gebeurtenis bijgewoond zou hebben. Winsemius heeft hiermee een tweede legende aan het Burmania-geslacht gekoppeld!
Geen legende is het lidmaatschap van Gemme van het verbond van Edelen, waarvoor hij in 1568 moest uitwijken naar Keulen, omdat hij hiervoor door Alva ter verantwoording geroepen was. Hij bleef ruim vijftien jaar in Keulen; na een kort verblijf in Alkmaar keerde hij terug naar Friesland waar hij tot aan zijn dood verbleef op Juwsmastate in Ferwerd. Hij was getrouwd voor de tweede maal in 1550 met Jel van Aylva, weduwe van Sjouck van Mellema. Zij overleed in 1560 en had zes kinderen ter wereld gebracht. Beiden komen overigens ook voor op de gevelstenen in het achterpoortje aan het kerkhof met hun beider wapens.


Het testament van Gemme en het bezit in Ferwerd


In 1592 sticht Gemme in zijn testament een fideïcommis voor zijn huis in Ferwerd met de daarbij behorende bezittingen; deze dienden te blijven bij de afstammelingen uit zijn eerste huwelijk:

"[..]Eerst ende voor all d’oldste ofte voorkinderen van de jongste ofte naekinderen ende haer moeder aff te scheijden ende te separeren, niet alleen in’t geene eenijder van hen van mijn nae te latene goeden sall mogen competeren, dan mede in’t gene hen van haer salige moeder ende broeder enigsins beuren mach. [...]
Ende in eijgendom van de besitter van dien, deurwelcken ick testator will dat altijt sall wesen van Burmania geslachte ende stamme.[...]
In voegen voorschreven altijt den oldsten ende in gevalle hij mede sonder soone ofte soonen geraeckt te versterven geen mans hoir achterlatende, sall ’t voorschreven praerogatijf komen op Rienck Burmania ende sijn descenden-ten in linea masculina mede als vooren, ende bij gebreecke van dien ten laesten op Sjuck d’oldste van mijn testateurs naekinderen, ende soo wederomme op de oldste soone ende soons soone.."


Gemmes aankoop van het nieuwe Burmaniahuis


De verkoop in 1599 van het nieuwe Burmaniahuis door Joost van Ewsum aan Gemme wordt als volgt omschreven:

"Joncher Gemme van Burmanya heeft deur cope van Joncher Joest van Ewssum in eijgendomme vercregen Nijeuw Burmanya huys, staende ten westen annex aen out Burmanija huijs met ’t hoff ende plaetzen daeraen behorende, nament-lijck d’ledijge plaetze ten westen vandyen, streckende aende camers ten noerden aen ’t kerckhoff ende zeeckere reijdacte huijs, ende ten zuijden aende strate, den poerte aldaer metten muijr met ijseren tralijen daeronder begrepen, exempt zeeckere acht holtvoeten plaets op ’t oest van ’t cleijn huijs daer den backer in woent, d’ welcke acht holtvoetten plaetze voer aen den straet an ’t cleijn huijs voorschreven zullen wezen ende blijven ende dat alles voer den summa van negenhondert goudguldens."

Gemme trouwde met Jouck Feddesdr. Haerda, dochter van Fedde van Haerda en Saeck Gerlofs van Herwey, op 11 Aug 1550. (Jouck Feddesdr. Haerda werd geboren op 21 Sep 1532 en overleed vóór 9 Nov 1562.)

Gemme trouwde vervolgens met Jel van Aylva, dochter van Tjaert van Aylva en Ulbet Ulbesdr Thema. (Jel van Aylva werd geboren omstreeks 1518, overleden op 22 Apr 1613 en werd begraven in Ferwerd.)