Pier Gerlofs Donia (Grutte Pier)

  Algemene notities:

Een van Frieslands helden is de boer Pier Donia.
Hij leefde tussen 1470 en 1520. Hij werd Grutte Pier genoemd omdat hij een reus van een kerel was. In het Fries museum liggen nog z'n helm en zwaard. Het zwaard is 2 meter en 30 centimeter lang!
Grutte Pier was een hardwerkende boer toen in 1515 zijn boerderij in brand werd gestoken. Hij verdacht de Saksen hiervan die toen over Friesland regeerden. Hij wou wraak en bracht een leger bijeen om tegen de Saksen te vechten. Later vocht hij tegen de Hollanders die Friesland wouden veroveren. Grutte Pier en z'n mannen waren heel wreed, hij liet alle gevangenen een rijmpje opzeggen en wie dat niet kon werd zonder pardon over boord gesmeten!

Kun jij het nazeggen?
Bûter, Brea en Griene Tsiis
Wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries!

Grutte Pier
De legende Grutte Pier, de Friese vrijheidsstrijder, is in de 16de eeuw ontstaan. Rond de 15de en 16de eeuw woedde er een hevige strijd om de vrijheid van Friesland.
Het verhaal vertelt dat de uit Kimswerd afkomstige Pierius Magnus, Grutte Pier, jaren aan de zijde van Karel van Egmond vocht die als Heer van Friesland in Sneek verbleef. Toen de Gelderse hertog zijn beloften niet nakwam, trok Grutte Pier zich teleurgesteld terug. Hij vestigde zich aan het Grootzand om tot zijn overlijden in 1520 nog enkele jaren als rustige burger in Sneek te blijven wonen. Volgens de legende is hij begraven in de Martinikerk.

Grutte Pier (1480? - 28 oktober 1520) is de namme wêrûnder Pier Gerlofs Donia as Fryske frijheidsstrider bekend wurden is. Om syn figuer hat safolle mytefoarming west dat it slim te sizzen is hokker ferhalen op wierheid berêste en hokker net. Wat min-ofte-mear fêststiet is dat Pier berne waard yn de 2e helte fan de 15e ieu, yn 1480 of dêr om hinne, yn Kimswert, as de soan fan Gerlof Piers Donia en Fokel Sybrants Bongma. Hy troude mei Rintsje Syrtsema. It pear krige yn 1506 in soan, Gerlof Piers Donia. Rintsje is yn 1515 ferstoarn. Yn 1498 kaam Fryslân ûnder it bewâld fan Albrecht fan Saksen dy om de problemen oanpakke te kinnen, hiersoldaten nei Fryslân helle. Doe't dat ek net genôch wie joech er syn rjochten op Fryslân werom oan de Dútske keizer. Dy stjoerde doe de greven fan Hollân, wat ûnder oaren resultearre yn de besetting fan Starum. Pier Donia wie boer yn Kimswert mar syn pleats, de Osinga State, waard yn 1515 troch de Saksyske hiersoldaten platbaarnd. Der wurdt sein dat doe ek syn frou fermoarde is. Dêrtroch ûntwikkele hy him ta in fel bestrider fan Saksyske en Hollânske besetters. Under syn lieding operearre in kapersfloat ûnder de namme De Swarte Heap, fan Makkum en Warkum út op de Sudersee. Oan Pier wurde in reuseftich stalt en boppeminsklike krêften taskreaun. Oan Pier wurdt ek it tongbrekkerssechje "Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries" taskreaun. Pier soe dat brûkt hawwe om nei te gean of de opfarrenden fan skippen wol Fries wiene. Wie dat net it gefal dan waarden se kylhelle en waard harren skip leechrôve. Neffens de leginde droegen Pier en syn mannen de bút fan de plundere skippen ôf oan hartoch Karel fan Gelre, dy't stipe yn de striid tsjin de Hollanners tasein hie. Doe't bliken die dat Karel yn 1517 sels in machtsposysje yn Fryslân besocht te krijen, wie Pier sa teloarsteld dat hy him werom luts út de striid. Syn lêste jierren wenne hy yn Snits, dêr't hy op 28 oktober 1520 oan syn ein kaam. De leginde wol hawwe dat ek syn bern fermoarde binne troch de Saksen. Hjir is sibbekundich ûndersyk nei dien, en it soe kinne dat syn soan Gerlof Piers it oerlibbe hat, en dat syn neikommelingen der ek hjoed de dei noch yn Nederlân en Amearika libje. Ek it ferstjerren fan syn dochter is foar in lettere datum optekene. Yn it sintrum fan syn bertedoarp Kimswert stiet in stânbyld fan Pier Donia, makke troch Anne Woudwijk.

[bewurkje seksje]
Grutte Pier yn sechjes en siswizen
Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries
"De biezem yn'e mêst," sei Grutte Pier "wy sille de Sudersee skjinfeie."
Untfongen fan "http://fy.wikipedia.org/wiki/Grutte_Pier"

Pier trouwde met Rints Siersma. (Rints Siersma werd geboren in 1484 in Kimswerd, Wonseradeel, Friesland.)