Wijbe Sjoerts Sirtema van Grovestins

  Algemene notities:

Grovestins te Engelum

Ligging De Grovestins stond iets ten zuidoosten van Engelum, gemeente Menaldumadeel.
Andere benaming Grouwstins, Sirtemastins
Ontstaan De stins wordt in elk geval in 1446 genoemd, maar is waarschijnlijk veel ouder.
Geschiedenis Volgens "Het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa" werd de Grovestins, die vroeger Sirtemastins heette, omgeven door singels en grachten. De stins had uitzonderlijk dikke muren en de eigenaar en zijn geslacht noemden zich naar deze stins to of van Grovestins en gingen hun oude geslachtsnaam "Van Sirtema" steeds minder gebruiken.

Ten tijde van de verschillen tussen de Schieringers en Vetkopers, sloot de familie "Van Grovestins" zich bij de Vetkopers aan. Vooral van Wybe van Grovestins kregen de Vetkopers veel steun. Helaas verdronk hij met 800 mensen tijdens de grote watervloed van 1313.
In 1446 werd de stins belegerd en ingenomen door Sikke en Douwe Sjaerdama. Zij waren Schieringer Edelen en voerden de toenmalige eigenaar, Sjoerd Grovestins, als gevangene af naar Franeker.

Sjoerd Grovestins had één zoon, die wel Scherne Wybe genoemd werd, omdat hij de eerste Fries was, die zich liet scheren. Scherne betekent in het Fries zoveel als geschoren. Ook hij werd in de onlusten betrokken en werd door een list van Swob Sjaerdama op Hottingahuis gevangen genomen. Wybe Grovestins had op zijn beurt Tjaerd Groestra, een bastaardzoon van Douwe Sjaerdama, gevangen genomen. Na onderhandeling werden de twee gevangenen tegen elkaar uitgewisseld en vrijgelaten.
Wybe wist ook de gevangengenomen Abt van Lidlum te bevrijden en in zijn ambt te herstellen, door een "Van Roorda" uit Tjummarum gevangen te nemen. Daarnaast stond hij ook op slechte voet met de Vetkopers uit Leeuwarden, hoewel hij zelf ook een Vetkoper was. Hierdoor gebeurde het, dat Sikke, de zoon van Douwe Sjaerdama, regent te Franeker, met de hulp van een groot aantal Schieringers, aangevuld met Vetkopers uit Leeuwarden, het slot belegerde. Nog diezelfde dag (Pinksterzondag 1482), wordt de stins bestormt. Als Wybe Grovestins vanuit een venster de bewegingen van het vijandelijke leger gadeslaat, wordt hij dodelijk getroffen door een kogel.

Uit het geslacht Grovestins werden verder de gebroeders Oene en Wybe van Grovestins beroemd. Zij ondertekenden beide in 1566 "het Verbond der Edelen". Wybe overleed op 18 juni 1600.
Op Grovestins zou ook de Generaal Frederik van Sirtema toe Grovestins (1668 - 1730) gewoond hebben, die met een leger van 1500 ruiters in 1712 een succesvolle tocht tegen de Franse Zonnekoning (Lodewijk XIV) uitvoerde. Hij trok o.a. door het bisdom Metz, waar hij 35 dorpen en 18 kastelen plunderde en uitbrandde. Helemaal zeker is het niet of deze generaal wel op Grovestins gewoond heeft, want in 1703 wordt op het huis Foeck Eysinga van Burmania, dochter van de toenmalige bewoners Frans Eysinga van Burmania en Wilhelmina Tamminga, gedoopt door ds. Petrus Arundaeus van Engelum.

In het midden de 18e eeuw was er van de oude slottoren nog een gedeelte over; maar de laatste resten van de zeer zware stins zijn rond 1770 opgeruimd, waarna er op deze plaats een boerenwoning werd gebouwd, die eigendom was van de Heer Maurits Pico Diderik Baron van Harinxma thoe Slooten, die woonachtig was te Beetsterzwaag.
Tot in de zestiger jaren van de 20e eeuw werd een stuk land naast de plek waar de stins gestaan heeft nog "De Loopgraven" genoemd, als herinnering aan de vele belegeringen die de stins heeft moeten doorstaan.
Bewoners - 1313 Wybe van Grovestins ca 1446 Sjoerd Grovestins
- 1482 (Scherne) Wybe Grovestins
- 1600 Oene en Wybe van Grovestins
ca 1700 Generaal Frederik van Sirtema toe Grovestins (??)
1703 Frans Eysinga van Burmania, getrouwd met Wilhelmina Tamminga
ca 1770 de Heer Maurits Pico Diderik Baron van Harinxma thoe Slooten
Huidige doeleinden Van deze stins is niets meer terug te vinden.
Opengesteld
Foto's Helaas is er geen tekening of afbeelding bekend van deze stins.
Bronnen Tekst: Geografisch Woordenboek door Van der Aa
Aantekeningen archief J. Leemburg

Wijbe trouwde met N.N. (N.N. werd geboren omstreeks 1438.)