Pieter Dircksz Verschoor

   Pieter was ook bekend als van Driel (van de hordijk).

  Algemene notities:

Op 25 mei 1548 verklaarde Henrick Aertsz, wonende in het ambacht van Oost Barendrecht, dat "wijlen Pieter Dircxz wonende int Oestambocht van IJsselmonde sijne huijsvrouwe vader sterff onlancx naede laetste groote Innudatie te weten Int begunsel vand(en) Jaere XXXIIJ lestleden".
Pieter Dircksz wordt vermeld als landpoorter van Dordrecht, wonende in IJsselmonde (1521-1526). Hij was gevestigd aan de Hordijk aldaar en vervulde er de functies van heemraad in het ambacht IJsselmonde (vanaf 1492), schout van West-IJsselmonde (1510, 1514), hoogheemraad (1503-1518) en dijkgraaf van de vier polders van West-IJsselmonde (1520-1532).
In de genealogie Verschoor, verschenen in De Nederlandsche Leeuw jrg.1974, wordt Pieter Dircksz abusievelijk opgevoerd als een zoon van Dirck Jacobsz. (Verschoor); een filiatie waarvan inmiddels is aangetoond dat zij onjuist is.
Dat het geslacht Van Driel te IJsselmonde, Rotterdam en De Group teruggaat op Pieter Dircksz, blijkt indirect uit een rentebrief van 1543, gekocht door Cornelis Pieter Dircxz van IJsselmonde van de thesaurier van keizer Karel V. Het dubbele patroniem dat in deze rentebrief vermeld wordt, toont ondubbelzinnig aan dat Cornelis Pietersz een zoon moet zijn geweest van de hier behandelde Pieter Dircksz. Vader en zoon komen tezamen voor in een akte van 1529, waarin Pieter Dircxz t(...) van IJsselmonde een pachtcontract afsloot voor 24 (!) jaar voor "den Culsk inden Hordijck, omgaende van Cornelis Pieterszoons tuijn of tot onser Lieve Vrouwen huysken toe". Deze "culsk" in de Hordijk lag ten zuid-westen van het punt waar de oude Smeetlandse dijk op de Hordijk aankwam, "tussen den dijck ende de weteringe". In de polderrekening van Nieuw-Reijerwaard over 1512 komt een betaling voor van 2 gulden door Pieter Dircxz "van enen worff". Helaas ontbreken de rekeningen over de periode 1513-1517, maar vanaf 1518 wordt een jaarlijkse betaling vermeld van 3 gulden door Cornelis Pieterss "van ene worff": blijkbaar was de zoon zijn vader in de pacht "opgevolgd".
In 1529 is sprake van "enen scepenenbrief omgaend van Piet(er) Dirckss mit sijne mede doenders van(de) gemeene lants willigen anden Hortdijck". Deze wilgen, die blijkbaar een functie hadden ter versteviging van de Hordijk, werden van 1530 tot 1532 door Pieter Dircksz gepacht voor de niet onaanzienlijke som van 16 gulden per jaar. De gemenelands wilgen aan de Hordijk werden in 1534 gepacht door "Cornelis Pieterss mit sijne mede gesellen": opnieuw een aanwijzing, dat Pieter Dircksz en Cornelis Pietersz vader en zoon waren!
Uit diverse akten blijkt, dat Pieter Dircksz gevestigd was aan de Hordijk onder IJsselmonde. Vanaf 1497 betaalde hij jaarlijks aan de waarsman van de polder Nieuw-Reijerwaard een bedrag van 10 gulden "vandie putte aenden hordiick". Bij deze "put"moet wellicht gedacht worden aan een stuk laaggelegen weiland, dat bij hoog water werd gebruikt om overtollig water uit de boezem in te laten lopen. Overigens gaan de gedachten hierbij uit naar de "putte"bij de Hordijk die door Cornelis van Driel, de schoonvader van Pieter Dircksz, in 1448 was aangelegd in de omgeving van de sluis. In de rekening van 1507/1508 werd Pieter Dircksz niet langer genoemd als huurder van de put. Vanaf 1504 werd in de polderrekeningen van Nieuw-Reijerwaard melding gemaakt van een jaarlijkse betaling van 3 gulden door Pieter Dircxz vanwege de huur "van den dick van Aert Heynen off tot onze vrouwen pad toe". Ook met deze "dick"werd zonder twijfel de Hordijk bedoeld: hieraan woonde immers ook Aert Heynen, de stamvader van een ander geslacht Van Driel. De pacht van een stuk dijk was blijkbaar goed bevallen, want de polderrekening van Nieuw-Reijerwaard uit 1507 vermeldt een betaling van 16 gulden door Pieter Dircxz "van den dijck an die noextsi;". Overigens komen Pieter Dircksz en Aert Heijnricsz al eerder samen in een post voor en wel in de rekening van de rentmeester van het ambacht Ridderkerk over 1499/1502. Onder de ontvangsten van het Nieuweland van Ridderkerk is sprake van de pacht van "dat eerste block vande(n) Zwijndrecht(se) dijck af en(de) streckt tot Mar(tijn) Meusz vier merg(en) toe en(de) hout XXVIJ merg(en) ghecoft Pieter Dijrckz en(de) Aert Heij(n)ricz om XIJ lb.".
Ondanks zijn notabele positie in IJsselmonde droeg Pieter Dircksz toch zijn steentje bij als de nood hoog was. In de rekening van de waarsman van West-IJsselmonde over de jaren 1508/1510 komt hij tweemaal voor in de (lange) lijst van personen die daggelden kregen omdat zij geholpen hadden "toen men den dijck met grote kracht houden moest": hij ontving vergoeding voor een bijdrage van vier, respectievelijk twee dagen. Op 28 en 29 augustus 1505 vond regeling plaats van een conflict betreffende de afwatering van het nieuwe land van IJsselmonde. Hierin stonden Floris Oem van Wijngaerden en Pieter Dircx, beiden als ingelanden van de nieuw bedijkte landen van het Oost- en Westambacht van IJsselmonde, tegenover de ingelanden van Reijerwaard, Charlois en Dirk Smeetsland. Onder de vertegenwoordigers van de andere partij werd nog een Pieter Dircksz genoemd, en wel als "dijkheemraad in de heerlijkheid van Charloisland en Dirck Smeetgensland"! Er was dus sprake van twee personen met de naam Pieter Dircxz, waarbij de eerste vermoedelijk identiek is met Pieter Dircksz, grondheer van Charlois, en de tweede met Pieter Dircksz, wonende aan de Hordijk onder IJsselmonde.
Op 10 januari 1511 werd door Pieter Dircxz, schout van IJsselmonde, bij het Hof van Holland een request ingediend in zijn zaak tegen de "vutegevers vanden lande van Chaerlois". Hij diende dit verzoek in om een zekere "ghiselinge" te laten opheffen, die naar zijn mening onterecht was opgelegd. Wellicht hield deze beslaglegging verband met de processen die de üitgevers"van Charlois voerden. Dit zou kunnen worden afgeleid uit een volmacht van 14 mei 1510, die mede werd ondertekend "bij mij Pieter Dirksz". Het is overigens niet onmogelijk dat deze ondertekenaar niet Pieter Dircksz aan de Hordijk was, maar diens naamgenoot de üitgever van land"of "grondheer" van Charlois, die vermoedelijk elders gevestigd was. Dat deze "grondheer" Pieter Dircksz. niet identiek is met Pieter Dircksz aan de Hordijk blijkt opnieuw uit een akte van 3 augustus 1529. Op die datum waren in Rotterdam vergaderd de vertegenwoordiger van de grondheren van de nieuwe dijkage van de Hille(polder) in Charlois. Onder deze grondheren werden o.a. genoemd: Jacob Dircxz uit naam van de weduwe van Mr. Frans Diricxzoon, Pieter Dircxz als voogd van de weeskinderen van Mr. Frans Diricxz voornoemd, "Pieter Dircxz aenden Hortdijok", en Cornelis Dirck Jacobsz. Er werd dus een duidelijk onderscheid gemaakt tussen Pieter Dircxz. (zoon van Dirck Jacobsz, grondheer van Charlois), die in deze akte vermeld werd als voogd van de weeskinderen van zijn broer Frans, en de als tweede genoemde Pieter Dircxz, wonende aan de Hordijk. Opmerkelijk is dat Pieter Dircxz, wonende aan de Hordijk, in de laatstgenoemde akte wel genoemd werd onder de "grontheeren ende geerffden vander nieuwe dijckagien vande Hille in Charlois" en hierin voor 1/20 deel gerechtigd was. Uit het kohier van de 10e penning van Charlois uit 1543 blijkt, dat de Hillepolder ongeveer 240 morgen groot was, wat betekent dat de portie van Pieter Dircksz circa 12 morgen was. In 1543 werden als gebruikers of eigenaars van land in de Hillen vermeld: Jan Heindricxz (2± morgen), Lenaert Pietersz (14 morgen), Aert Heindricxz (2± morgen), Neel Dircx (9 morgen) en Heindrick Aertsz (10 morgen). Het ligt voor de hand in deze personen de erfgenamen van Pieter Dircksz te zien: twee zoons (Cornelis Pietersz alias Neel Dircksz, Lenaert Pietersz), een schoonzoon en twee kleinzoons (Hendrick Aertsz, gehuwd met Lijsbeth Pieters, met hun zoons Jan en Aert Hendricksz). Het totale oppervlakte dat door de erfgenamen in 1543 in de Hillepolder werd gebruikt was veel groter dan de 12 morgen waarvan Pieter Dircksz in 1529 eigenaar was, maar dit kan in de tussenliggende periode door koop of pacht zijn uitgebreid.
In het archief van het Huis te Warmond, aanwezig in het Leidse Gemeentearchief, bevinden zich stukken die betrekking hebben op landerijen in West-Barendrecht, afkomstig van de familie Van Beveren. Onder deze archivaria bevindt zich een akte van 5 juni 1527, waarin een zekere Dirc Adriaensz Verhuel uit Mijnsheerenland verklaarde dat hij had verkocht aan Pieter Dircksz in IJsselmonde, voor de ene helft, en Heij(n)rick Aertsz "sijn swager"(=schoonzoon), voor de andere helft: "alle alsucken utterlant als hij had leggen(de) in Westbarendrecht genoe(m)t Jacob Damasz ambacht buijttensdijcks". Het betrof bij deze koop vier percelen, alle gelegen in het ambacht van West-Barendrecht, strekkende van de Nyeuwendijck "then diepen toe", d.w.z. tot in het "diepe" van de rivier de Oude Maas.
Vooral het eerste perceel is interessant, omdat als belenders van dit
"uutterlants" worden genoemd: Aernt Heynricksz van Dordrecht "mit Cornelis Dircksz en(de) Leenert Piet(ers)z sijn broed(er)s beijd(en) lant". In deze belenders zijn twee zoons van Pieter Dircksz te herkennen, die in deze akte expliciet worden aangeduid als "broeders": Cornelis Pietersz alias Cornelis Dircks, en Leendert Pietersz. Overigens was mede-eigenaar Aert Heijnricxz in Dordrecht beslist niet identiek met Aert Heijnen, die reeds was overleden in 1525: Aert Hendricksz in Dordrecht was de grootvader van Margriet Wensen, de echtgenote van Cornelis Claesz van Driel!
Pieter Dircksz heeft meerdere zaken tot voor het Hof van Holland moeten uitvechten. Op 13 maart 1521 werd door het Hof vonnis gewezen in de zaak tussen Pieter Dircsz, eiser, en Jan Jacobsz, baljuw van Zuid-Holland, die namens zijn vader Jacob Jacobsz optrad. Het betrof een zaak waarin het "gebruik" van de korentienden van West-Barendrecht betwist werd. Pieter Dircksz had aangevoerd, dat dit hem voor het jaar 1520 en de volgende zeven jaren toekwam, uit hoofde van een contract dat hij had gesloten met Jacob Jacobsz. Ook met de besturen van de polders in de omgeving van IJsselmonde had Pieter Dircksz regelmatig onenigheid. Zo blijkt uit de rekening van het naburige Nieuw-Reijerwaard over 1528/1529, dat men "Piet(e)r Dirskss mit sijnen volsk" door de bode voor de heemraden had laten dagen, toen men een rechtdag had betreffende het "malen". In 1531 was opnieuw een geschil gerezen tussen dijkgraaf en hoogheemraden van Riederwaard, enerzijds, en Pieter Dircxzoen van den Hordijck c.s., anderzijds. Ditmaal ging het conflict over de kosten van het maken van zekere 200 roeden dijk "genaemt den Hordijok", "midt oick der huyeren vand(en) culok". Bepaald werd, dat de oude keur geldig zou blijven en dat Riederwaard een derde deel van de reparatiekosten zou moeten betalen, terwijl de rest verdeeld werd over de ingelanden älsoe veel als elcx voir zijn huijs, berge ofte schuere strect ende ooc bepoot, betheelt, ende besteken heeft, mit willige boomen, of anderssins". Met betrekking tot de huur van de Kulck bij de Hordijk werd afgesproken "dat sij luijden oick betaelen sullen vanden culsk de acht Karolus guld(ens) jairlicx".
Iets over de activiteiten van Pieter Dircksz, gelegen buiten de directe verantwoordelijkheden van zijn functies in dorps- en polderbestuur, valt af te leiden uit een tweetal posten in de polderrekening van Nieuw-Reijerwaard over 1531/1532. Hieruit blijkt dat Pieter Dircksz 72 gulden ontving "vanden Horddijck te maken alsoo hij dat vanden hogen heeren angenomen heeft". Overigens was bij gelegenheid van deze aanbesteding voor een flink bedrag verteerd, namelijk voor 5 gulden en 2± stuivers.

Pieter trouwde met Neel Cornelisdr van Driel, dochter van Cornelis Dircksz van Driel en Niesje N.N., omstreeks 1485. (Neel Cornelisdr van Driel werd geboren omstreeks 1465 in IJsselmonde en overleed in 1533 ¹⁰⁸.)